Witraże i polichromie

O wyjątkowości wnętrza kościoła Mariackiego w Krakowie decydują, obok słynnego ołtarza Wita Stwosza, również inne, charakterystyczne elementy. Należą do nich oczywiście polichromie i witraże. Polichromie bazyliki mariackiej są efektem gruntownego remontu, jaki świątynia przeszła w końcu XIX wieku, a więc jednocześnie są wyrazem ówczesnej koncepcji konserwacji. Po prostu zamówiono u Jana Matejki projekt nowej polichromii, bez specjalnego troszczenia się o to, co wcześniej istniało na ścianach kościoła. Polichromie według projektu Matejki wykonali jego uczniowie: Stanisław Wyspiański i Józef Mehoffer. W prezbiterium umieszczono przedstawienie aniołów odmawiających litanię do Matki Boskiej, a w nawach pieczęcie cechów rzemieślniczych i Akademii Krakowskiej. Polichromia, mimo zdecydowanej odmienności stylistycznej, doskonale wpisała się klimat i spójność kolorystyczną wnętrza świątyni, podkreśloną umieszczeniem na sklepieniach gwiazd na ciemnobłękitnym tle. Podobny walor posiadają witraże umieszczone w oknach nad chórem zakonnym. Autorami tych witraży są również, bardzo wówczas młodzi, Stanisław Wyspiański i Józef Mehoffer. Można chyba jednak mówić o szczęściu, że podczas owej kompleksowej, XIX-wiecznej renowacji, nie wszystkie okna świątyni wypełniono współczesnymi witrażami. Cenne średniowieczne witraże zdemontowano i po oczyszczeniu i uzupełnieniu braków umieszczono w oknach prezbiterium, gdzie podziwiać je można po dzień dzisiejszy.